Redakcija
Evropsko prvenstvo u košarci, njegovo 41. izdanje, počelo je, a oči ovdašnje javnosti biće uprte u selekcije regiona koje imaju velike ambicije – tako je unazad nekoliko decenija, jer košarka sa ovih podneblja, posebno ona jugoslovenska, slovi za jednu od najboljih na Starom kontinentu.
Ako zavirimo malo u istoriju, trofejni niz na Evropskom prvenstvu u njegovoj 87 godina dugoj istoriji počeo je prije 61 godine – zlatno doba jugoslovenske košarke započelo je 1961. godine na Prvenstvu Evrope u Beogradu.
Bilo je to 12. kontinentalno prvenstvo, na kojem se rodila nova košarkaška sila. Jugoslavija je tada osvojila prvu medalju u istoriji. Na grudima igrača zasijalo je srebro, dok je zlato pripalo Sovjetskom Savezu, koji je 8. maja 1961. godine u finalu, pred 12.000 navijača u Hali jedan beogradskog sajma, pobijedio selekciju profesora Aleksandra Nikolića sa 60:53 i potvrdio apsolutnu dominaciju. Uspjehu “plavih” najviše je kumovao legendarni Radivoj Korać, koji je prosječno postizao 24 poena po utakmici i bio je proglašen najboljim igračem prvenstva.
Nakon Beograda sve je bilo lakše. Dvije godine kasnije Korać je kao najbolji strijelac vodio Jugoslaviju do bronze, a kontinuitet uspjeha nastavljen je i 1965. godine.
Korać je opet bio najbolji strijelac, a Sovjeti su opet bili kobni po Jugoslaviju u finalu. Na novu medalju čekalo se četiri godine. Opet je izboreno finale, a tamo opet moćni Sovjeti. Uslijedilo je novo srebro, a i tada su Sovjeti bili nepremostiva prepreka, iako je Krešimir Ćosić bio najbolji košarkaš turnira.
I onda je konačno došao red na prvo zlatno odličje. Na Evropskom prvenstvu u Španiji 1973. godine u velikom finalu je savladana “furija”. Bila je to generacija koju je predvodio Mirko Novosel, a u kojoj su, između ostalih, igrali Krešo Ćosić, Praja Dalipagić, Dragan Kićanović, Moka Slavnić…
Uslijedila je velika dominacija te još dva uzastopna zlata. Titulu su odbranili prvo protiv Sovjetskog Saveza, a treće uzastopno zlato osvojeno je 1977. godine. Ponovo su ceh u finalu platili Sovjeti. Tada je Dražen Dalipagić bio najbolji košarkaš turnira. Do četvrtog uzastopnog zlata Jugoslavija nije došla. Tada je osvojena bronza, a 1981. godine novo srebro poslije novog poraza od SSSR-a.
Uslijedio je post na naredna dva prvenstva, a 1987. godine stigla je nova bronza. Grčka je tada sa Nikosom Galisom bila nepremostiva prepreka u polufinalu. Dvije godine kasnije, Jugoslavija se osvetila Grčkoj i došla do zlata, a Dražen Petrović bio je MVP turnira.
Na posljednjem prvenstvu na kome je igrala bivša država, osvojeno je zlato. U finalu je savladana Italija, a Toni Kukoč bio je najbolji igrač turnira.
Potom je za Saveznu Republiku Jugoslaviju uslijedila suspenzija pa je propustila naredno prvenstvo. Na prvenstvu 1995. godine osvojena je možda i najznačajnija zlatna medalja s obzirom na cijelu situaciju tih godina. U finalu je savladana Litvanija uz maestralno izdanje Aleksandra Đorđevića.
Dvije godine kasnije osvojeno je novo zlato. U finalu je savladana Italija, a Saša Đorđević je opet dominirao.
Treće zlato u nizu nije osvojeno 1999. godine, ali je osvojena bronza nakon pobjede nad Francuskom. Iako je Svetislav Pešić dvije godine kasnije podmladio selekciju, osvojeno je zlato na dominantan način, a u finalu je savladana Turska.
Nakon što je Srbija postala samostalna, došao je red na prvu medalju. Iako je Dušan Ivković odveo prilično mladu ekipu na Evropsko prvenstvo u Poljsku, vratio se sa srebrom, a u finalu je bolja bila Španija. Osam godina kasnije Srbija je igrala novo finale. U dramatičnoj završnici Slovenija je savladala Srbiju, ali je osvojena nova medalja.
Danilović i Ćosić najtrofejniji
Kada govorimo o igračima, logično je da će najtrofejniji doći iz redova Sovjetskog Saveza – u pitanju je krilni centar Genadij Volnov, koji ima čak šest zlata sa evropskih prvenstava. Sergej Bjelov je sa SSSR četiri puta bio evropski prvak (ukupno sedam medalja), a od igrača van Sovjetskog Saveza najtrofejniji je Predrag Danilović. Nekadašnji bek Partizana i Kindera bio je prvak Evrope u reprezentativnoj košarci 1989. godine u Zagrebu, 1991. u Rimu, 1995. u Grčkoj i 1997. u Španiji. Legendarni Krešimir Ćosić ima sedam medalja sa Evrobasketa – po tri zlatne i srebrne i jednu bronzu.
Osam zlata za “plave”
Ubjedljivo najbolje košarkaške selekcije Starog kontinenta podarile su države koje više ne postoje.
Sovjetski Savez osvojio je EP čak 14 puta – od 1951. do 1971. godine osvojili su 11 od 12 prvenstava, a njihovu dominaciju u Španiji 1973. prekinula je Jugoslavija. Sovjeti su ukupno osvojili 21 medalju. Druga po uspjehu je selekcija Jugoslavija sa 17 medalja (bez dvije medalje Srbije) – osam zlatnih, pet srebrnih i četiri bronzane. Španija ima 13 medalja, Čehoslovačka 12 (jedna zlatna), Italija 10, a Francuska devet. Litvanci su prikupili sedam medalja, ali su tri puta bili prvaci Evrope.
